Le . Un continuation del tertie parte. Ancora plus commentarios super mi traduction a in interlingua, ab le portugese del historia O Banqueiro Anarchista, publicate in 1922, per Fernando Pessoa.
Como ja explicate un previe vice, pro le par portugese-interlingua mi methodo de traducer es etymologic: si existe in interlingua un vocabulo cognate con le vocabulo original usate in portugese, que ha le mesme significato, io prefere iste vocabulo in le traduction.
Isto es sovente possibile, a causa del cognite maniera de colliger le parolas de interlingua: si tres del quatro unitates italiano, portugese-espaniol, francese e anglese possede le parola con le significato in question, illo automaticamente anque existe in interlingua. Nonobstante il certo ha parolas in le vocabulario del portugese que non existe in interlingua, o que existe ma con un senso differente: parvo e parve es exemplos celebre.
Iste maniera de translatar ha un grande disavantage: io pote figurar me que il ha personas qui trova le portugese un lingua difficile (io tamben, a vices ancora, ma sempre minus sovente) e qui spera leger mi traduction in interlingua, un lingua que illes trova plus facile, pro facer le texto portugese (que io monstra ya al mesme pagina) plus accessibile.
Ma si un vocabulo difficile in portugese (o facile, ma totevia le significato non es certe o immediatemente obvie al lector) es traducite con exactemente iste vocabulo de interlingua – o con solo un parve differentia formal – isto non del toto adjuta le lector qui ha debile cognoscentia del portugese. Illa o ille alora ya remane con le mesme dubita.
Forsan io deberea un die facer un altere traduction, completemente differente, que non vole remaner presso le portugese, ma plus tosto explica in linguage simplice lo que le texto portugese vole dicer. Fortiar me a usar solo le 2500 vocabulos le plus frequente de interlingua (e explicar alteres si lor uso es inevitabile), esserea bon, ben que il non me place limitar me assi. Io prefere usar le plen largor e profunditate del vocabulario de interlingua.
Vide anque Stilo de maio 2020.
Exemplos del phenomeno describite, ex le traduction del Banchero Anarchista:
“Uns nascem em taes condições que podem estudar, viajar, instruir-se [...]”
Io comprende ‘instruer’, inseniar, lo que un docente face a su scholares, su alumnos. Sed ‘instruer se’? Io ha cercate dictionarios, e consultate le traductiones in nederlandese e esperanto ja mentionate in parte tres del notas, e de illos il deveniva clar que ‘instruer se’ vole dicer disveloppar se, devenir plus erudite, gradualmente plus esser como un intellectual.
Sed io traduceva instruir-se como ‘instruer se’, que adde nihil al comprehensibilitate.
“Em virtude de”, Porto Editora: por causa de, in nederlandese: vanwege, door, hinc in interlingua: a causa de, per. Sed io ha traducite coardemente: in virtute de.
“Concludente”, hic e hic, significa convincente, que convince, suasive, persuasive, conclusive, probante. Le mesme parola exacte existe in interlingua e illo io ha usate.
Le 31 de octobre 2024
Parolas apparentemente parve e facile pote tamen esser difficile. Assi con “bicos” in iste contexto. In dictionarios io trova nulle significato de “bicos” que sembla sensate: Porto Editora (infopedia.pt), Priberam, Wiktionary, Caldas Aulete (originalmente le Dicionário Contemporâneo da Língua Portuguesa. Dicionário da Língua Portuguesa Contemporânea.)
Como ha traducite le altere traductores? August Willemsen in nederlandese: “haken en ogen”. Isto me sembla bon, ben que ancora io non sape sur que informationes isto es basate. Pro explicar le expression nederlandese, io peteva adjuta de ChatGPT, assi:
An existe le expression nederlandese "haken en ogen" anque in linguas de controlo de interlingua? Que poterea esser un traduction a in interlingua? Io non lo trova in le dictionarios de Piet Cleij, infelicemente.
E ChatGPT respondeva, iste vice multo ben, in mi aviso (experientias previe):
In Interlingua, le expression nederlandese "haken en ogen"
non existe como tal, ma il ha modos de exprimer ideas simile.
"Haken en ogen" es usate pro indicar que qualcosa contine detalios
complexe, obstaculos o difficilitates nascite del complexitate, como
quando on dice in anglese que un idea ha "strings attached" o "caveats."
Un traduction approximative in Interlingua poterea esser:
(== Fin del citation de ChatGPT. ==)
Gonçalo Neves, qui ha traducite le texto a in esperanto, ha usate le parola tuberoj pro bicos. Consultante le Reta Vortaro e le Plena Ilustrita Vortaro io non comprende proque.
Anque si io interpreta le parola de esperanto non como tuber-o-j ma como tub-er-o-j, io non lo comprende.
Forsan bicos es un error, e le ver intention esseva becos? Un abbreviation pro becos sem saída? Illo pote significar “embaraços de que não se pode escapar, situação de grande dificuldade”.
Non multo probabile.
Secundo le dictionario de Porto Editora existe in le portugese moderne un adjectivo bicudo, que significa in un senso figurative: “difícil; complicado”.
Nos debe tener in mente que le texto de Fernando Pessoa esseva scripte plus que 100 annos retro. Forsan in su dies le substantivo bico ancora possedeva un senso affin a illo del adjectivo bicudo, que hodie non plus es in le dictionarios?
Isto me sembla plausibile, e io ha decidite traducer bicos como ‘complicationes’.
Le continuation del notas appare in Traducer Le banchero anarchista (5).