Copyright © 2010 R. Harmsen.
Dit is een eigen Nederlandse vertaling van een eerder door mij in het Portugees geschreven artikel.

Opslag van energie

Vertaling: , origineel: 12–15 juni 2010

Nederlandse politiek

Enkele dagen geleden werden verkiezingen gehouden voor het Nederlandse parlement. Het debat ging vooral over de economie: de begroting, het begrotingstekort, de be­las­tingen, de aftrekbaarheid van de hypotheekrente voor de inkomstenbelasting, de staats­uitgaven, bezuinigingen.

Vrijwel niemand had het over energieproductie en de opwarming van de aarde.

In de periode voor een verkiezing hebben alle politieke partijen altijd zendtijd op radio en televisie, volgens een vaste zendtijdverdeling. Sommige partijen kopen daarnaast zelf tijd in de vorm van reclamespotjes.

Vroeg in de ochtend, toen ik nog half sliep, hoorde ik zo'n spotje van de Partij voor de Dieren, waarin lijsttrekker Marianne Thieme zei dat ze het beter vond als we meer zonne-energie zouden gaan gebruiken, in plaats van nieuwe kolencentrales te bouwen.

Opwarming van de aarde

Ik ben het daarmee eens. Niets is zeker in dit leven. Maar veel wetenschappers menen dat de temperatuurverhoging veroorzaakt moet zijn door het broeikas­effect, dat in de recente geschiedenis sterker is geworden door de uitstoot van kooldioxide. Dit kan ernstige gevolgen hebben, zoals de stijging van het zee­niveau en de overstroming van laaggelegen gebieden.

Daarom vind ik ook dat het gewenst is de uitstoot te verminderen, door een groter deel van de energie die we nodig hebben, op andere wijzen op te wekken dan met behulp van fossiele brandstoffen.

Maar zo eenvoudig ligt het niet. Simpelweg de elektriciteitsproductie met kolen of aardgas vervangen door zonne- of windenergie, dat kan niet de oplossing zijn. De diverse manieren die we kennen om elektriciteit op te wekken, zijn niet uitwisselbaar, doordat ze sterk verschillende eigenschappen hebben.

Eigenschappen

Eisen

De eisen die aan een opwekkingswijze van elektriciteit gesteld mogen worden, zijn be­trouwbaarheid en doorlopende beschikbaarheid. Omdat het verbruik varieert, moet de productie flexibel en regelbaar zijn. Bovendien moet de prijs redelijk zijn.

De mate waarin de diverse methoden daaraan kunnen voldoen varieert sterk:

Methode Regelbaar Betrouwbaar en voorspelbaar Voordelig Dicht bij de verbruiker
Kolen − − (1) + + + + +
Kernenergie − − (1) + + + + +
Aardgas + + (2) + + +/− + +
Aardwarmte + + + +/− +/−
Windenergie − − − − (3) − − +
Zonne-energie − − +/− (4) − − +/− (5)
Waterkracht + + + +/− (6)

Noten bij de tabel

Conclusie

Uit het voorafgaande volgt:

Een elektriciteitsvoorziening alleen op basis van zon en wind is niet mogelijk zonder energieopslag. De reden is dat noch zon noch wind de basislast kunnen leveren. Daarvoor zijn centrales op kolen, olie of splijtbaar materiaal (kernbrandstof) nodig.

Voor de middellast en pieklast blijven ook gasturbines nodig als we geen energie­opslag­installaties van voldoende capaciteit hebben.

Zonder opslag is op de lange termijn de elektriciteitsvoorziening niet gegarandeerd!

Oplossing

Opslag

Opslag van energie is de enige oplossing!

Er bestaan al opslaginstallaties, maar hun capaciteit is onvoldoende.

Omkeerbaar

Veel waterkrachtcentrales zijn ook in omgekeerde richting te gebruiken: in plaats van dat het water naar beneden valt om elektriciteit op te wekken, kan elektriciteit pompen aan­drij­ven die water omhoog brengen naar het stuwmeer.

Wel is uiteraard het rendement van het pompen, en van het later opnieuw opwekken van elektriciteit, niet gelijk aan 100%! Ook de afstand, die honderden kilometers kan be­dragen als de pompcentrale zich bijvoorbeeld in Noorwegen bevindt, veroorzaakt ver­liezen.

Pompen

Er zijn ook energieopslagvoorzieningen dichter bij bevolkingsconcentraties: een voor­beeld is de omkeerbare waterkrachtcentrale (1096 MW) van de Société Électrique de l’Our, in Vianden, Luxemburg. Er zijn beschrijvingen in het Duits en Frans.

Er is ook zo'n installatie in Ffestiniog (360 MW) in Wales, Groot-Brittannië.

Plan Lievense

In 1981 ontwikkelde de Nederlandse ingenieur L.W. Lievense een plan om de Marker­waard, een meer van 700 km2, te benutten voor het opslaan van energie opgewekt door windmolens. Het plan is nooit gerealiseerd.

Nederlandstalige lezers weten waarschijnlijk wel wat de Markerwaard is, maar de Portugeestalige lezers van het oorspronkelijke artikel waar dit de vertaling van is, weten dat vast niet. Er is ook geen Wikipedia-pagina over in die taal. De kans bestaat dat ik ooit nog een Portugees artikel daarover ga schrijven.

Maar ik beloof niks.


Hyperlinks

TaalTitel
Nederlands De regelbaarheid van elektriciteitscentrales – Een quickscan in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken; 20 april 2009
Nederlands, Engels Next Generation Infrastructures (NGInfra Academy)
Engels Intermittent energy source (Wikipedia)
Engels Dispatchable generation (Wikipedia)
Engels Energy storage (Wikipedia)
Nederlands Pompcentrale (Wikipedia)
Portugees Central hidroeléctrica reversível (Wikipedia)
Engels Solutions to intermittency problem of wind and solar
Engels Electricity Transmission Grids
Nederlands Plan Lievense
Nederlands Nederlandse vereniging voor Energie uit Water (EWA)
Nederlands Bureau Lievense

Copyright © 2010 R. Harmsen.
Dit is een eigen Nederlandse vertaling van een eerder door mij in het Portugees geschreven artikel.


Naschrift 24 oktober 2010: zie ook Minister van milieu.