De ASN Bank in het blad Spaarmotief van december 2006:
“Ondertussen heeft de aanpak van Yunus in allerlei ontwikkelingsgebieden navolging gekregen. Momenteel kunnen naar schatting ongeveer 90 miljoen arme menen gebruik maken van kleine leningen, verzekeringen en spaarmogelijkheden. Dat is uiteraard goed nieuws. Toch moet daar onmiddellijk bij worden verteld dat een veelvoud – namelijk 540 miljoen – nog steeds is verstoken van deze financiële diensten.”
Wat is dat eigenlijk, ‘versteken’? Staat wel in de dikke Van Dale, maar niet in betekenissen die iets met ‘verstoken zijn van’ te maken lijken te hebben. Vroeger schijnt het (lees ik bij ‘verstoken’) ‘beroven’ betekend te hebben.
De Volkskrant van 13 november 2006, over een aanklacht in Duitsland tegen de Amerikaanse ex-minister Donald Rumsfeld:
“Het moet worden uitgesloten geacht dat de VS hem zullen uitleveren.”
Deze gaat erg ver, vind ik. Niet alleen discutabel, maar keihard fout. Ongrammaticaal. Moet zijn: ‘uitgesloten worden geacht’.
NOS-teletekst van 12/13 september 2006, pagina 104:
“De Voedsel en Warenautoriteit heeft meer dan 100.000 kilo bedorven vlees uit Duitsland onderschept. De VWA was getipt door Duitse collega's. Het vlees is in Nederland niet in de handel gekomen. Van nog eens 50.000 kilo onderschept vlees wordt nog onderzocht of het is bedorven.”
Ja, dat vind ik ook gemeen, dat iemand dat vlees opzettelijk heeft zitten bederven. Zouden ze daar eigenlijk chemicaliën bij gebruiken? Of hoe doen ze dat precies? En wie heeft het gedaan?
Toevoeging 25-08-2010: maar zie actief/passief. Het werkwoord ‘bederven’ kan overgankelijk zijn, zoals in de zin ‘De relschoppers bedierven het plezier van de echte fans’.
Maar het kan ook onovergankelijk zijn, en het wordt dan vervoegd met het hulpwerkwoord ‘zijn’, niet ‘hebben’: ‘Vlees dat je te lang ongekoeld laat liggen, bederft. Na een tijd is het dan echt bedorven en niet meer eetbaar.’
Daarom was mijn signalering achteraf gezien onterecht, de Teletekst-redactie heeft het toch goed gedaan.
Op 2 september 2006 zei VVD-kamerlid Anton van Schijndel in het radioprogramma Met het oog op morgen:
“Ja, het feit is dat ik vandaag op de kop af 17 jaar ben getrouwd.”
Als hij had gezegd ‘op de kop af 17 jaar geleden ben getrouwd’ was het goed geweest, maar zonder ‘geleden’ is het de toestand van het getrouwd zijn, niet de handeling van het trouwen. Vergelijk Duits ‘verheiratet sein’ (toestand) en ‘geheiratet haben’ (handeling, gebeurtenis). Dus was hier alleen ‘17 jaar getrouwd ben’ correct geweest.
Maar het feit dat iemand dit in een live-uitzending spontaan zo zegt, bewijst wel dat ik een verloren strijd voer: men voelt dit verschil gewoon niet meer aan. Dat maakt deze hele pagina zinloos, of hoogstens nog van historisch belang. Het zij zo.
Toevoeging 25-08-2010: zie ook actief/passief. Ik vind het moeilijk te bepalen of die redenering hier misschien ook van toepassing is.
Toevoeging 21-11-2012: Inmiddels vind ik dat niet meer moeilijk. In dit nieuwe stukje ga ik daarop in. Conclusie: het is echt fout.
NRC-Handelsblad van 5 mei 2006, in een artikel getiteld “Zorgen over smeuïge Endstra-tapes”:
“De rechter zal maandag twee vragen moeten beantwoorden. [...] De andere vraag is of publicatie van geheime gesprekken is toegestaan.”
Nu na bijna 9,5 jaar zijn we weer terug bij de uitdrukking waarmee deze verzameling begon!
Copyright © 2006 R. Harmsen. Alle rechten voorbehouden, all rights reserved.