Met stijgende verbazing luisterde ik gisteravond naar ‘Met het oog op morgen’. Ik ben fan van dat programma, luister al vele jaren, maar nu heb ik toch ernstige twijfels bij de journalistieke methoden die men daar hanteert.
Er was namelijk een bericht in te horen over 8 Nederlanders van Marokkaanse afkomst – of Marokkanen met Nederlandse opgroeiroots, wat vaak op hetzelfde neerkomt – die dienst hadden genomen bij ISIS (IS, ISIL, Da`esh; kies maar wat), maar die volgens één onbevestigd bericht geëxecuteerd zouden zijn door andere, Iraakse leden van Da`esh.
Toevallig had ik er kort voor de uitzending op Twitter ook over gelezen, waardoor ik het verhaal in al zijn aspecten al kende. En zo kwam het dat ik opmerkte wat me anders nooit opgevallen zou zijn: ‘Met het oog op morgen’, concreet correspondent Sander van Hoorn, liet één m.i. essentieel onderdeel van het verhaal gewoon weg. Consequent.
Waarom doen ze dat? Wat is de motivatie erachter? Of is er geen motivatie maar is het onzorgvuldigheid?
Harald Doornbos gaf regel voor regel een letterlijke vertaling (ik lees: een die zo dicht mogelijk bij het originele Arabisch blijft, desnoods zondigend tegen het Engelse taaleigen, hoewel dat wel mee blijkt te vallen) van dat ene oorspronkelijke bericht. Een bericht dat niet bevestigd is uit onafhankelijke bron, dus per definitie journalistiek beschouwd niet betrouwbaar genoeg. Dat schreef Harald Doornbos er ook duidelijk bij:
“Mensen, verhaal over de 8 geexecuteerde NLse #IS'ers komt uit 1 bron. Dus 't kan waar zijn, maar wellicht zijn ze gezellig aan het sjoelen.”
Ik citeer onder artikel 15a van de Auteurswet 1912, dat korte citaten toestaat, maar ik veroorloof mij in dit geval de hele getwitterde vertaling te citeren, omdat nou juist de volledigheid het issue is van mijn artikel. Als ik dan zelf ook weer niet volledig maar selectief ben, wordt het een rommeltje.
Ik hanteer, anders dan de Twitter-tijdlijn, de volgorde van langer geleden naar recenter, wat in dit geval veel duidelijker is. Harald Doornbos dus aan het woord:
29 februari 2016
19:26A:
“Ik zal nu letterlijke vertaling geven van
artikel in 't Arabisch van
@Raqqa_SL over
mogelijke executie van 8 NLse #IS-strijders door
#IS. >”
19:26A:
“Dit is het artikel van
@Raqqa_SL
http://www.raqqa-sl.co/?p=2545”
19:30
alpha-tijd:
“1/ letterlijke vertaling. > "ISIS fighters
with Dutch nationalities were able to form their own group due to their
numbers >”
19:30A:
“2/ "and their ability to attract dutch
nationals from Moroccan origin until their number reached 75
members.">”
19:32A:
“3/ "They took the area of Al Furusiyya in
Ar-Raqqa as a base. They were almost semi isolated from their
surrounding. ">”
19:34A:
“4/ "But they kept following orders of
IS-leadership, although there was tension between the Dutch nationals
and the Iraqi commanders in IS">”
19:36A:
“5/ "Around a month ago, the situation
deteriorated when a patrol from Electricity HQ (new security IS-headquarters,
reporting to Base11),">”
19:39A:
“6/ "went to the camp in al-Furusiyya-club,
(it is a horse riding club) where the members of the Dutch group
live.">”
19:41A:
“7/ "The patrol arrested one of the (Dutch)
members to interrogate him, accusing him of encouraging others to
defect.">”
19:43A:
“8/ "He (the arrested Dutch IS-member) is
young in age and was planning to escape IS-territory, according to the
reporter of @Raqqa_SL.">”
19:49A:
“9/ "IS arrested then two others from the
Dutch group" >”
19:51A:
“10/ "Next day, 1of arrested Dutch was killed
by Intelligence Unit of IS. He died due to extreme beating he received
during interrogation.">”
19:53A:
“11/ "His Dutch colleges learned about
this. They went 2the headquarters which reports to Base 11, located
behind the electricity station.">”
19:55A:
“12/ "A severe argument took place. And
there was shooting between the Dutch #IS-members and the Iraq
#IS-commanders at the headquarters.">”
19:58A:
“13/ "Situation spilled over and became an
argument btwn Dutch nationals &leadership of #IS in Raqqa.
Specifically with Abu Ahmad al-Iraqi".>”
20:00A:
“14/ "European IS-members accused the Iraqi
IS-leadership of patronizing them and not giving them equal rights
similar to Iraqi fighters">”
20:02A:
“15/ "Next day, Abu Labeeb al-Amni, deputy of
the Wali of Raqqa, went to Al Furusiyya HQ to meet with Dutch nationals
&solve the problems.">”
20:04A:
“16/ "The moment Abu Labeeb al-Amni arrived
there, Dutch #IS-fighters killed him to avenge their friend, who was earlier
beaten to death.">”
20:06A:
“17/ "Members of the Dutch-unit didn't want
to say who specifically shot Abu Labeeb al-Amni.">”
20:09A:
“18/ "#IS leadership in Raqqa reported to higher
#IS leadership
in Iraq about fitna btwn European Muhajireen &Iraqi IS-commanders in
Raqqa">”
20:12A:
“19/ "Leadership of #IS issued an order to
arrest all members of Dutch unit, to interrogate them and to find out who
killed Abu Labeeb.">”
20:16A:
“20/ "if they don't say who killed Abu Labeeb,
they all will be accused of defection, instigation against IS &charged
with corruption.">”
20:18A:
“21/ "Immediately, Intelligence Unit of
IS headed with several cars to HQ Dutch fighters &encircled
Furusiyya where European fighters stay">”
20:19A:
“22/ "Intelligence Unit #IS tried to enter
HQ to arrest the Dutch. Some resisted. Started shooting at them.
Some ppl on both sides injured.">”
20:22A:
“23/ "Then #IS-intelligence unit entered,
arrested entire Dutch unit, around 75 members. They were taken to prisons
in Maadan and Tabaqa.">”
20:27A:
“24/ "On Friday afternoon 26/2/2016 #IS
executed 8Dutch members in Maadan, accused of "instigation", buried them
in mountain in AlJerf area"”
20:30A:
“ok, dat was de vertaling van dit Arabische
artikel:
http://www.raqqa-sl.co/?p=2545”
20:36A:
“Hoofdpunten: a.75 NLse IS-leden gepakt door IS.
b.1NLer doodgeslagen door Iraqi IS. c.NLse IS vermoordt AbuLabeeb.
d. 8NLse IS geexecuteerd.”
Tot zover mijn citaten van de door Harald Doornbos op Twitter geplaatste Engelse vertaling (door hemzelf? geciteerd uit een andere bron?) van een artikel op de site Raqqa is Being Slaughtered Silently (الرقة تذبح بصمت).
Nu wat NPO Radio1 (motto, nota bene: “het nieuws van alle kanten”) ervan maakte.
Het radioprogramma, ‘Met het oog op morgen’ op NPO Radio1 is hier terug te luisteren.
Vanaf tijdstip 4m48s is de inleiding te horen – waarbij de presentator Chris Kijne terecht stilstaat bij wat deze berichten voor familieleden van de betrokkenen moeten betekenen. Beginnend om 12m02s is er het complete item, waarin correspondent Sander van Hoorn het verhaal vertelt, in gesprek met de presentator. Het onderwerp loopt door tot 17m15s.
Ik heb het deze ochtend, 1 maart, nogmaals helemaal afgeluisterd, om zeker te weten dat ik geen onzin ga lopen beweren, door mogelijk gisteren (reeds in bed) niet goed te hebben geluisterd. Daaruit blijkt: ik had het wel degelijk goed gehoord.
Eerst deze opmerking: Sander van Hoorn zegt op tijdstip 13m00s in de uitzending “die zou zijn doodgemarteld”. Harald Doornbos schreef in zijn vertaling “He died due to extreme beating he received during interrogation.”. ‘Martelen’ is ‘torture’ in het Engels, dat is niet hetzelfde begrip.
Mogelijk is het onderscheid in het Arabisch lastig te maken. Dat kan ik niet beoordelen, want ik ken de taal niet. Ik kan wel met veel moeite de letters uitspellen, en ik heb het beroemde woordenboek Arabisch-Engels van Hans Wehr en J M. Cowan, en een Prisma miniwoordenboek Nederlands-Arabisch, door Anton Mossaad.
Zo weet ik dat de wortel van slaan (in de zin van ‘slaag geven’) ضرب is, en dat woord komt voor in de tekst (met lidwoord: “الضرب”), met iets verderop het getal 11; de wortel van ‘martelen’, عذب, vind ik in de tekst niet. Maar dat zegt weinig, want afgeleide vormen worden vaak met extra letters gespeld, en ik weet veel te weinig van de taal om effectiever te kunnen zoeken. Ophouden dus.
Belangrijker, en het punt dat ik in dit artikel aan de orde wil stellen: dat de Nederlandse IS-leden uit wraak ene Abu Labeeb al-Amni zouden hebben gedood, meteen toen hij arriveerde “to [...] solve the problems”, werd op de radio totaal verzwegen!
Toch komt de naam wel degelijk – ga ik toch weer zitten zoeken met m’n krakkemikkige Arabisch – voor in het Arabische artikel, hoewel maar één keer, tegen vijf in de vertaling. Kijk zelf maar – copy, zoeken met ctrl-f, paste, dat werkt, al vele jaren: Abu Labiib al-Amnii schrijf je in de originele taal zo: أبو لبيب الامني.
Waarom doet de NPO (of de NOS?) dit zo?
Willen ze de publieke opinie beïnvloeden door maar een deel van het verhaal te vertellen?
De Nederlands-Marokkaanse IS’ers zijn zielig omdat ISIS ze zo slecht behandelt? (Vind ik ook, zielig door hun eigen verblinding en de gevolgen daarvan.) En ISIS is slecht (vind ik ook) door zomaar zonder aanleiding mensen te executeren? (Maar er was dus wel degelijk een aanleiding, al rechtvaardigt die volgens eerlijk, westers recht niet zomaar de executie van acht personen.)
Voor het beweerdelijk neerschieten van Abu Labiib al-Amni door de Nederlanders was weliswaar ook een aanleiding, namelijk de mishandeling van een van hun kameraden waarbij die het leven heeft gelaten. Maar dat maakt die doodslag, of moord, of wat het juridisch ook is, nog niet gerechtvaardigd.
Wat draagt het bij aan de beeldvorming om het ‘detail’ van het doden van deze Abu Labiib al-Amni (als het waar is; we hebben het nog altijd over één onbevestigd bericht) dan maar helemaal weg te laten?
Ik snap hier echt niks van. Zoiets doe je toch niet, als consciëntieus journalist?
Of heeft Sander van Hoorn niet zelf het Arabische artikel gelezen of laten vertalen, maar heeft hij zich gebaseerd op een secundaire bron en hebben die mensen daar het verhaal selectief en dus vervalst (in mijn ogen – zo hard wil ik het wel stellen) weergegeven?
Die laatste verklaring lijkt mij aannemelijker en daar hou ik het dan voorlopig maar op. Ik zal de link naar dit artikel twitteren en de betrokkenen daarbij mentionen. Dus als het anders is, hoor ik het misschien nog wel.
Maar meestal word ik in zulke gevallen, als ik onzorgvuldige berichtgeving van de publieke omroep signaleer, totaal genegeerd. Het zij zo.
Reactie presentator Chris Kijne: reden was tijd. Kan ik me wel iets bij voorstellen, wil ik wel aannemen.
Zie ook ’Wraak op Nederlandse IS-strijders’.
Sander van Hoorn reageerde op Twitter. Inderdaad was zijn rapportage voor VRT-programma Terzake wel vollediger.
Ik geloof hem, zoek er niks (meer) achter. Maar ik blijf vinden dat het beweerde doden van de bemiddelaar ook op de Nederlandse radio genoemd had moeten worden.
Een mening, meer niet.
Copyright © 2016 van R. Harmsen, alle rechten voorbehouden.