Keus uit 10 coalities!

Onregeerbaar?

Op 12 september dit jaar gaat Nederland weer naar de stembus om een nieuwe Tweede Kamer van het parlement te kiezen. Zoals ik eerder dit jaar al aangaf wijzen de peilingen erop dat de daarna volgende kabinetsformatie heel erg moeilijk zal worden. Nog moeilijker dan de vorige, en toen ging het eigenlijk al niet meer.

Ik weet een oplossing, al bijna twee jaar. In mijn vorige artikel wees ik op een zwak punt: in mijn berekening nam ik de SP niet als potentiële regeringspartij mee. In de peilingen is de SP al maanden afwisselend de grootste of de tweede partij van het land. Peilingen zijn geen verkiezingen en er kan nog van alles gebeuren, maar dat de SP nu een serieus te overwegen partij is voor regeringsdeelname, daar zal iedereen het wel over eens zijn, zelfs politieke tegenstanders.

Ook SP is potentieel regeringspartij

Om mijn tekortkoming te ondervangen heb ik gistermiddag een nieuw spreadsheet gemaakt, voortbouwend op het vorige. (Het is een rekenblad in de bestandsindeling (het format) van Excel 2007, hopelijk voor alle belangstellenden te openen en geschikt voor doorrekening met gevarieerde gegevens.)

Het rekenblad is gebaseerd op de laatste peiling van Maurice de Hond, daterend van 10 juni 2012. (Tip: via de rechtermuisknop is die peiling ook als losse PDF te downloaden, dan zijn de naar mijn smaak veel te kleine lettertjes wat makkelijker te lezen.)

Ik had natuurlijk ook een andere peiling kunnen nemen, van een ander peilinstituut of een ander tijdstip. Ik had ook zelf een prognose kunnen verzinnen. Waar het om gaat is te rekenen met een enigszins realistische uitslag, die in de werkelijkheid zou kunnen voorkomen. En het mooie van een rekenblad is dat de basisgegevens aanpasbaar zijn en de doorgerekende gevolgen meteen zichtbaar worden.

Door mijn spreadsheet te downloaden kunt u dit zelf naar hartelust uitproberen.

Elf coalities

Rechts in mijn rekenblad heb ik de vijf coalities bekeken die ook De Hond onderscheidt, en die inderdaad in het licht van de vaderlandse politiek van de laatste decennia voor de hand liggen.

Daaronder beschouw ik nog 6 andere coalities. Gedeeltelijk zijn dat vereenvoudigde varianten van de bovenste: ik heb er een partij uitgehaald die qua standpunten waarschijnlijk de coalitiebesprekingen moeilijk zou maken. Enkele andere zijn ook nieuwe bedenksels, niet altijd even realistisch.

De tragische werkelijkheid van de Nederlandse politiek is dat geen van de traditioneel denkbare coalities volgens deze peiling een meerderheid zou halen in de Kamer. En dat was in eerdere en andere peilingen van de laatste maanden meestal ook zo.

Als dus de werkelijke uitslag lijkt op deze peilingen, dan wordt Nederland onregeerbaar: het huidige demissionaire kabinet zal ook na september 2012 nog vele maanden de lopende zaken moeten blijven behartigen, daarbij vele belangrijke beslissingen voor zich uit schuivend.

Dat is niet in het landsbelang. Het gaat mij aan het hart.

Geef niet-stemmers zetels!

Als gezegd, ik weet een oplossing. Het lange verhaal staat hier. Kort weergegeven is het idee: reserveer werkelijke zetels voor de niet-stemmers, laat die stoelen leeg, en spreek af dat die Tweede Kamerzetels voor elk wetsvoorstel en elke motie ‘stemmen’, maar tegen elke motie van wantrouwen.

Gevolg: die fractie ‘Lege Zetels’ kan meetellen voor elke beoogde regeringscoalitie. Dat verruimt de mogelijkheden enorm.

Het is ook democratisch kloppend: wie niet stemt vindt het wel best, en accepteert daarmee dat er voor hem/haar beslist wordt. Het is niet zomaar een rekentruc, maar de weerslag van een politieke werkelijkheid onder stemgerechtigden.

In de meest rechtse kolom (M) van het nieuwste spreadsheet (dat dat bij dit artikel hoort en er de naam mee gemeen heeft, legzt3nl.xls) heb ik die niet menselijk aanwezige fractie Lege Zetels meegeteld met het coalitietotaal. De fracties van de wel aanwezige partijen zijn eerst proportioneel verkleind (kolom D), om ruimte te maken voor de Lege Zetels.

Regeringsvorming nu niet moeilijk meer

Zoals verwacht krijgen de 5 traditionele combinaties dan allemaal een meerderheid. Ik heb gerekend met een opkomst van 75,4 procent. Volgens Wikipedia was dat de opkomst in juni 2012. Ik zie geen duidelijke reden waarom straks in september aanzienlijk meer mensen zullen gaan stemmen. Ik hoop het wel, maar als het zo is, dan is het effect van de Lege Zetels op de coalitie­mogelijk­heden nog steeds aanzienlijk: bij 85% opkomst nog steeds een meerderheid voor 3 combinaties in het bovenste groepje van 5, en ook SP, PvdA en D66 zouden dan samen 80 zetels hebben.

Bij de beschouwde 75,4% van de vorige verkiezingen geven 10 van 11 combinaties een Kamermeerderheid. Alleen bij VVD+PVV staken de stemmen met 75 zetels. Maar als de opkomst 74 wordt, is dat ook al weer 76 zetels. (Niet dat ik daar persoonlijk blij van zou worden, maar daar gaat het nou even niet over.)

Koninkrijk of republiek? Maakt niet echt uit!

Conclusie: mijn systeem met Lege Zetels lost het probleem van de regeringsvorming effectief op. Althans, het probleem zou dan niet meer zitten in te weinig mogelijkheden, maar in te veel. Het zou de rol en invloed van het staatshoofd versterken, wat ik zelf niet bezwaarlijk vind.


Naschrift 11 juni 2012

Zie ook “Saboteerwetten?”.

Naschrift 1 september 2013

Hier een variant op spreadsheet 3. In het nieuwe spreadsheet zitten verwerkt: de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 12 september 2012 en de peiling van Maurice de Hond van 1 september 2013.